معبد آناهیتا
آناهیتا در زبان اوستایی، نام یک پیکر کیهانی ( هندو ) ایرانی است، که ایزدبانوی آبها (آبان) پنداشته وستوده می‌شود و ازین رو با نماد‌هایی چون باروری، شفا و خرد نیز همراه است.معبد آناهیتا
اردوی سورا آناهیتا در پارسی میانه یا امروزی ناهید یا اردویسور آناهید است و در زبان ارمنی آناهیت نامیده می‌شود. تاریخ نویسان کلاسیک باستان یونانی و رومی از او با نام آناتیس Anaïtis یاد کرده و یا او را با یکی از ایزدان معابد خود شناسانده‌اند.خرده ستاری نوع-اس سیلیسومی به نام آناهیتا ۲۷۰ به یاد او نامیده شده است .
آناهیتا، اَناهید یا ناهید که در پارسی به معنای دور از آلودگی است - نام ایزدبانوی آب و باران و باروری در مذاهب ایران باستان. بسیاری از ویژگی‌های این ایزدبانو با ایشتار که مورد پرستش اقوام سامی از جمله بابلیان بود نزدیکی دارد. هر دوی این ایزدان به سیاره ناهید (زهره) مربوط‌اند. به احتمال زیاد «اردویسور آناهیتا» نیز چون «میترا» از ایزدانی بود که پیش از پیدایش زرتشت، توسط مردم ایران و نواحی اطراف - ولو به نام‌های دیگر- مورد ستایش قرار می‌گرفت.آناهیتا ظاهراً با جنگاوری نیز مربوط بوده‌است و باور بر این بود که جنگاورانی را که به پیشگاه او نذر کنند، یاری می‌دهد. در دوران ساسانیان این الهه به یکی از الهه‌های مورد پرستش ایرانیان قرار گرفت.
البته باید خاطر نشان نمود ایرانیان یکتاپرست بودند ولی آناهیتا و دو ایزد بانوی دیگر به طور مشترک به عنوان خدایان فرعی مورد تقدیس قرار می‌گرفتند .
با وجود دیرینگی و نفوذ پرستش «میترا» در ادوار پیش از ظهور زرتشت، بعدها این ایزد در میان ایرانیان تا اندازه‌ای به فراموشی سپرده شد. اما در مقابل چنین جریان فکری و دینی، «ناهید» چنان مقامی در باورهای ایرانیان به دست آورد که نه تنها پرستشگاه‌های بسیار زیاد و مجلل و باشکوهی از او می‌بینیم، بلکه تندیس و نمادهای این زن ایزد در اینجا و آنجای این سرزمین پهناور باقی مانده‌است. آناهیتا نام یک معبد در شهر تاریخی و ویران شده بیشابور (مربوط به دوره ساسانیان) در غرب کازرون نیز می‌باشد.در اساطیر ایران مزید بر آناهیتا که یشت پنجم مختص ستایش اوست در اساطیر از خدایی به نام اپام نپات (زادهٔ آب) به عنوان پاسدار آبها یاد می‌شود. از اپام نپات در اوستا یسنا ۱ فقرهٔ ۵ ، یسنا ۲ فقره ٔ۹۵، زامیاد یشت فقرهٔ ۵۱ و ۵۲ یاد شده‌است .
از میان پرستشگاه‌های ناهید، نیایشگاه‌های همدان، شوش و کنگاور که ویرانه‌های آن هنوز پابرجاست، از همه مجلل تر بوده‌است .
بنای معروف به معبد آناهیتا در مرکز شهر کنگاور بر سر راه همدان به کرمانشاه قرار دارد. این بنا بر روی تپه ای طبیعی با حداکثر ارتفاع سی و دو متر نسبت به سطح زمین های اطراف ساخته شده است. نقشه این بنا چهار ضلعی، به ابعاد ۲۲۴×۲۰۹ متر و هر ضلع آن به شکل صفه ای به قطر هجده متر است. این صفه ها با لاشه سنگ و ملاط گچ ساخته شده اند و نمای بیرونی آنها به وسیله سنگ های بزرگ تراشیده شده، به صورت خشکه چین پوشش داده شده است. در مواردی برای اتصال برخی از بلوک ها، از بست های آهنی و سربی استفاده شده است.
در قسمت جنوبی بنا، پلکان دو طرفه ای به درازای یک صد و پنجاه و چهار متر وجود دارد. هر دو تا پنج پله، در یک بلوک سنگی ایجاد شده است. در حال حاضر تعداد سنگ پله ها در پلکان شرقی بیست و شش پله و در پلکان غربی بیست و یک پله است.
با توجه به ارتفاع دیوار که ۲۰/۸ متر از آن باقی مانده، به طور یقین تعداد پله ها بیشتر از این بوده است. در بخش شمال شرقی بنا نیز دو ردیف موازی سنگ های تراشیده به کار رفته که نشان از ورودی به عرض دو متر در این بخش از بنا است. در مرکز بنا، صفه ای با جهت شرقی – غربی ساخته شده که نود و سه متر درازا و ۳۰/۹ متر پهنا و بین سه تا پنج متر ارتفاع دارد. بر روی صفه های چهارگانه این بنا به جز فاصله بین دو رشته پلکان جنوبی، یک ردیف ستون قرار گرفته است. این ستون ها کوتاه و قطور هستند.
برخی از مورخین این بنا را معبدی برای الهه آناهیتا دانسته اند. برخی دیگر از محققین به تبعیت از نوشته های مورخین ایرانی و عرب سده سوم ه.ق به بعد، این بنا را کاخی ناتمام برای خسرو پرویز معرفی کرده اند. عده ای نیز زمان ساخت آن را به اواخر سده سوم و آغاز سده دوم ق.م و عده دیگر آن را به سده اول ق.م نسبت می دهند. سیف الله کامبخش فرد – کاوشگر بنا – آن را به سه دوره هخامنشی، اشکانی و ساسانی نسبت می دهد و مسعود آذرنوش کاوشگر دیگر بنا، آن را کاخ ناتمامی از خسرو پرویز در اواخر دوره ساسانی می داند.
فریاد آناهیتا از زخم تیشه ها/ ساخت و ساز در معبد آناهیتا
بر اساس قانون هر گونه ساخت و ساز در حریم آثار تاریخی ثبت شده ممنوع است، با این حال در روزهای اخیر ساخت و سازی گسترده بر پیکره معبد باستانی آناهیتا، جهت احداث بنایی نامشخص، آغاز شده است.
خبرگزاری هرانا ـ حقوق فرهنگی: مردمی که در روزهای اخیر برای بازدید از معبد باستانی آناهیتا رفته بودند در جای جای این معبد به ویژه در راس و تاج آن، شاهد ساخت پایههای بتنی عمیق جهت احداث بنایی نامشخص بودند که هنوز بتن آن خشک نشده است.
به گزارش مهر، در کنار این پایه های بتنی مصالح ساختمانی فراوانی شامل ستونهای آهنی، مصالح برای سقف بنا و تیرآهنهای مختلف وجود داشت که این نشان از ساخت و سازی گسترده بر پیکره معبد باستانی آناهیتا دارد.
ساخت و سازی که پیکر نیمه جان و زخم خورده معبد آناهیتا را که سالیان سال دستخوش نامهربانیهای بسیاری شده است را به یکباره نابود خواهد ساخت.
این در حالی است که بر اساس قانون هر گونه ساخت و ساز در حریم آثار تاریخی ثبت شده ممنوع است با این حال این سئوال پیش می آید چه کسی و با چه مجوزی اقدام به ساخت و ساز در این محوطه را صادر کرده است.
علاوه بر این موضوع هم اکنون وضعیت کلی این معبد نیز بسیار تاسفبار است، چرا که معبد آناهیا در سالهای اخیر با انوع و اقسام مشکلات مواجه بوده که هر یک به نوبه خود خراشی بر پیکره این اثر باستانی و گرانبهای کشورمان وارد ساخته است.
تا چند سال پیش محوطه این معبد درمحاصره کانتینرهای میوه و تره بار بود بعد از رفع این مشکل توسط شهرداری کنگاور و با خلوت شدن اطراف آن و عدم کنترل توسط نگهبانان محوطه، این معبد مکانی امنی شد برای معتادان به گونه ای که هنوز آثار مواد تزریقی مثل انواع و اقسام سرنگ در نقاط مختلف آن دیده می شد.
از طرفی به دلیل عدم نظارت و محافظت دقیق ستون ها و تخته سنگهای حجاری شده این اثر باستانی که هر یک نشانی از تاریخ هزاران ساله این سرزمین دارد مکانی شد برای درج تبلیغات مختلف از تبلیغات انتخاباتی گرفته تا ... حال نگاهی به این لیست مشکلات ابتدایی نشان دهنده بیتوجهی مسئولان به حفظ این بنای تاریخی است.
گرچه در یکی دو سال اخیر اوضاع اندکی بهتر شده اما هنوز تا تبدیل شدن معبد آناهیتا به یک محل مناسب گردشگری راه زیادی مانده است، پاکسازی محوطه کامل نشده و مسیر مناسب برای گردشگران ایجاد نشده همچنین امکانات رفاهی برای گردشگران به هیچ عنوان در این محوطه در نظر گرفته نشده است.
معبد آناهیتا دومین بنای سنگی ایران پس از تخت جمشید است
معبد آناهیتا که دومین بنای سنگی ایران پس از تخت جمشید است در شهر کنگاور از شهرستانهای استان کرمانشاه و بر روی تپهای با ارتفاع ۳۲ متر و در ابعاد ۲۰۹ متر در ۲۲۴ مترساخته شده است.
ارتفاع ستونهای این بنا نسبت به قطر آنها سه به یک است و این باعث شده در میان تمام معابد دنیا بی نظیر و منحصر به فرد باشد.
هرچند در مورد ماهیت این بنا اختلاف نظر وجود دارد،اما بر اساس نظر اغلب کاوشگران این بنا معبدی برای پرستش الهه آناهیتا در دوره اشکانی بوده است.
این معبد از دوران اشکانی قابل احترام بوده و تیریداتها (تیردادها - تعدادی از پادشاهان اشکانی) در معبد آناهیتا تاج گذاری کردهاند،معبد آناهیتا در دوره ساسانیان هم مورد استفاده بوده و بازسازی شده است،همچنین کاوشها نشان داده این معبد در دوران سلجوقی، ایلخانی، صفویه و قاجار به منظورهای دیگر مورد استفاده قرار میگرفته و از هر کدام از این دورانهای تاریخی اثری در معبد بهجا مانده است.
در قرن یکم بعد از میلاد مسیح ایسیدور شاراکس جغرافیدان یونانی اولین کسی که در کتاب خود به معبد آناهیتا اشاره کرده و آن را معبد" آرتمیس" نامیده است، از قرن نهم تا چهاردهم مورخان اسلامی از این منطقه دیدن نموده و مشاهدات خود را در گزارشهایشان ثبت کردهاند.
ابن فقیه در کتاب مشهور "البلدان" نوشته است:"هیچ ستونی شگفت انگیزتر از ستونهای معبد آناهیتا کنگاور نیست".
معبد آناهیتا به تدریج در طول سالیان دراز مورد بی توجهی قرار گرفته و به همین دلیل روند تخریبی آن آغاز شد، در سال 1336 زلزله ای که در این منطقه به وقوع پیوست و بخش وسیعی از این آثار را به تلی از خاک تبدیل کرد پس از آن به دلیل عدم نظارت و حراست مناسب از این اثر، مردم به خود اجازه دادند تا در ویرانه های این محوطه اقدام به ساخت و ساز کرده و حتی از مصالحح آن استفاده کنند که همین مسئله به مرور زمان تقریباً معبد آناهیتا را به یک خرابه تبدیل کرد.
بدون شک با توجه به آنچه ذکر آن رفت، معبد آناهیتا به لحاظ ارزش تاریخی از جمله برجستهترین آثار و میراث فرهنگی سرزمین ایران است بدان حد که می توان آن را در فهرست جهانی یونسکو قرار داد، در این رابطه سالها است بحث هایی وجود دارد اما گویا هنوز اراده لازم برای آماده شدن بنا به منظور ثبت جهانی وجود ندارد.
به گفته یکی کارشناس یکی از موانع ثبت این اثر در فهرست جهانی یونسکو کامل نشدن پژوهش در مورد سابقه بنا و قطعی نشدن نظریههای مربوط به سابقه تاریخی آن است، البته نه تنها سالهاست فعالیت پژوهشی در این منطقه متوقف شده، بلکه اقدامات لازم برای حفظ و نگهداری آثار بدست آمده و آمادهسازی محوطه تاریخی معبد برای این مهم نیز انجام نمیشود.
با توجه به ارزش تاریخی و نوع معماری معبد آناهیتا، بی شک این اثر یکی ازجذاب ترین آثارباستانی جهان به شمار می رود، همین موضوع می تواند با اندکی توجه و دلسوزی معبدآناهیتا را به مکان و مرکزی بزرگ جهت جذب گردشگران داخلی و خارجی تبدیل نماید.
خبرنگار مهر در کرمانشاه در تماس تلفنی با مسئول میراث فرهنگی شهرستان کنگاور خواهان ارائه توضیحات در این زمینه شد که زین الدینی در پاسخ گفت: "بنا به دستور مسئولان بالاتر امکان هر گونه مصاحبه در این زمینه وجود ندارد و توضیحات بیشتر را می توانید از مسئولان و روابط عمومی سازمان دریافت نمایید
http://hra-news.org/news/1
No comments:
Post a Comment