هنر دست حجاران صفوی زیر چنگال لودرها
بخشی از تاریخ اصفهان زیر خاک می رود ، ساخت پله های 400 ساله با سنگهای جدید
سازمان میراث فرهنگی اصفهان به دنبال ترمیم آب شستگی های پل خواجو و با هدف مرمت و ساماندهی سنگهای آسیب دیده این پل با بیل و کلنگ و لودر تیشه به ریشه این بنای 400 ساله می زند.
این روزها هر شهروند اصفهانی یا گردشگری که ازکنار پل خواجو می گذرد، تصور می کند وارد یک زمین کشاورزی شده که در حال شخم زدن آن هستند و دیر یا زود در این زمین گندم، جو و....می کارند.
امروز پله های سنگی پل خواجو که هنر دست حجاران دوره صفوی را نشان می داد مقابل دیده گان نگران مردم هنر دوست اصفهانی تخریب شد و اکنون نه تنها دیگر اثری از این پله های با شکوه و قدیمی نیست، بلکه حتی سنگهای آن نیز که ارزش قرار گرفتن در موزه را دارند، زیر خاک دفن می شوند تا به این وسیله آنان بستری سنگی برای پل و کاهش عمق آب بسازند.
مرمت غیراصولی پل خواجو/ ساخت پله های 400 ساله با سنگهای جدید!
در همین رابطه یک منبع آگاه که خواست نامش فاش نشود در گفتگو با خبرنگار مهر افزود: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان برای ایجاد یک بستر سنگی و بتونی در مقابل پل خواجو و رفع آب شستگی ها، اقدام به مرمت غیر اصولی و نادرست پله های سنگی پل که به عهد صفوی باز می گردد، کرده است.
این کارشناس مرمت آثار تاریخی اعلام کرد: چهار ردیف از پله های پل خواجو را به جای مرمت و تعمیر به طور کامل تخریب و دست به بازسازی پله ها با جایگزینی سنگ های جدید زده اند.
وی افزود: این در حالی است که تمام سنگ های سابق دارای کنده کاری و علامت های حجاران عهد صفوی است.
این منبع آگاه اظهار داشت: با وجودی که پله ها دارای آسیب های جزیی بود که با روش هایی مانند "بند کشی "می توانستند آنان را مرمت نمایند، اما آنها به جای مرمت اقدام به نوسازی کرده اند.
وی ادامه داد: این پله های سنگی و قدیمی بخشی از هویت پل خواجو بود و هنر مرمت، در حفظ گوشه به گوشه یک اثر تاریخی است نه اینکه به نوسازی آن بپرداریم.
تخریب سنگ های با ارزش پل خواجو
در محل مرمت، تابلو زردرنگی نصب شده که پروژه را اینگونه معرفی می کند: عنوان پروژه: مرمت وساماندهی پل خواجو، کارفرما: سازمان میراث فرهنگی و گردشگری اصفهان، مجری: سازمان نوسازی و بهسازی شهرداری اصفهان، ناظر: سازمان میراث فرهنگی اصفهان.
همچنین در محل پل به جز چند ردیف از سنگ های پله ها که بدون هیچ ملاحظه ای بیرون آورده اند، سنگ های جدیدی از نوع" اکنابادی "وجود دارد که قرار است جایگزین سنگ های عهد صفوی شود.
سنگهای تاریخی نیز هر کدام دارای کنده کاری حجاران است و در گذشته از این نشانه ها به عنوان مهر استفاده می کردند و اکنون کارگران این سنگ های با ارزش را در گودی زیر پل می ریزند تا به این وسیله عمق آب را در سطح "ابتدایی"رودخانه پس از پل خواجو کاهش دهند.
حضور یک استاد مرمت در پل خواجو
هر چند تشخیص مرمت غیر اصولی پل خواجو یا بهتر است بگوییم تخریب بخشی از آن نیاز به تخصص چندانی ندارد، اما برای رفع هر گونه شک و شبهه مسئولان امر، خبرگزاری مهر از یک استاد مرمت اصفهان که در حال حاضر سازمان میراث فرهنگی، مرمت برخی از آثار تاریخی شهر را به وی محول کرده دعوت کرد تا با تایید یا رد اقدامات صورت گرفته با دلایل حرفه ای خود به تبیین این موضوع بپردازد.
سیدرضا طباطبایی از استاد کارهای با تجربه مرمت که در سازمان به "سید "مشهور است 10 سال پیش در زمان ریاست منتظر بر سازمان میراث فرهنگی اصفهان مسئول مرمت بخشی از سنگهای پل خواجو شد، البته با این دیدگاه که حتی یک سنگ هم نباید جابجا شود.
وی دعوت را پذیرفت و ساعت 16 و 30 دقیقه روز پنج شنبه 18 تیرماه با نگرانی بسیار از شنیده های خبرنگار مهر به پل خواجو آمد.
طباطبایی در نگاه اول با تعجب از تخریب پله ها و مشاهده سنگهای سالمی که از جا بیرون آورده اند و زیر خاک دفن می کنند، گفت: نباید تمام سنگ پله ها را از جا بر می داشتند، بلکه می توانستند پس از بررسی دقیق هر سنگی که نیاز به تعمیر داشت را پیاده کرده، زیر آن را صاف کرده و برای استحکام زیر آن سنگ جدیدی بگذارند و سنگ قدیمی را روی آن سوار نمایند تا هم هویت پله ها حفظ شود و هم از این طریق مرمت صورت گیرد نه باز سازی.
دفن سنگ های با ارزش هزاره ای
کارگران و ناظران سازمان میراث فرهنگی از حضور ناگهانی طباطبایی تعجب کرده و پس از گذشت چند دقیقه از سازمان میراث فرهنگی اصفهان با این استاد کار تماس گرفته شد و علت حضور وی در پل خواجو را پرسیدند و از طباطبایی خواستند تا هر چه سریعتر با قانع کردن خبرنگاران آنها را از محل دور کند.
اما سید پس از قطع مکالمه تلفنی اش به توضیحات خود ادامه داد: اینجا باید از یک فرد متخصص در امر مرمت استفاده می کردند زیرا این خرابی ها نشان می دهد افرادی که در محل هستند دیمی (باری به هر جهت) کار می کنند.
وی با مشاهده دفن سنگهای حجاری شده برای ساخت یک بستر مسطح در مقابل پل خواجو بیان داشت: این سنگها به سنگهای هزاره ای مشهور هستند و به دلیل استحکام و قدمتی که دارند با ارزشند و باید به جای دفن از آنان برای مرمت سنگ فرش سطح پایینی پل استفاده کرد.
این استاد مرمت با مشاهده سنگهای دیگری که از معدن آورده بودند، افزود: سنگ هایی که از معدن آورده اند به سنگهای لاشه ای مشهور هستند و نمی دانم چرا از این سنگها برای پر کردن گودال استفاده نمی کنند.
تخریب پله های پل به بهانه مرمت!
در حینی که سید با عصبانیت و صدای بلند مشغول توضیح برای خبرنگاران بود برخی از کارگران که وی را شناخته بودند جلو آمده و مکالمه ای میان مسئول مرمت سنگهای این پروژه با سید انجام شد که به بخشهایی از آن اشاره می شود.
- سید چه می گویی؟ این سنگها خراب شده اند و کاربردی ندارد.
* می گویم سنگ با ارزش قدیمی را در خاک دفن نکنید، این سنگها ارزش تاریخی دارند.
- این سنگها قبلا در رودخانه بوده است.
* من با تجربیاتی که دارم در یک نگاه می فهمم سنگ کجا بوده است؟ حرفه ام این است، می خواهید گودال را پر کنید از سنگهای لاشه ای معدن استفاده کنید، اما سنگ هزاره ای کار برد دارد.
- سید تعداد سنگهای هزاره زیاد نیست.
* "حداقل 200 عکس از سنگهای کنده شده علامت دارند، آن وقت می گویید تعدادشان زیاد نیست. خوب گوش کنید که بعد نگویند سید آمد ، اما نظری نداد و رفت، باید تمام سنگ های با ارزش را برای مرمت پل جمع کنید چرا پله ها را اینطور کرده اید؟"
- راه دیگری نداشتیم، خراب بودند.
* شما آمده اید مرمت کنید یا بازسازی؟ باید سنگهایی که واقعا خراب است را کنار بگذارید، اما بقیه را دست نزنید.
- دیر گفتی سید، پله ها را که خراب کرده ایم،" دیگر کار از کار گذشته است".
یکی از کارگران در محل با تعجب پرسید: این عکس ها را برای کشور های خارجی می گیرید؟
* خیر، چطور؟
- گفتم شاید می خواهید خارجی ها را خبر کنید.
با خبرنگاران در خصوص پل خواجو صحبت نمی کنیم
خبرنگار مهر برای شنیدن توضیحات سازمان میراث فرهنگی اصفهان با بخش مرمت سازمان تماس گرفت، اما جاوری، در پاسخ گفت: از تهران به ما دستور رسیده که اکنون در خصوص مرمت پل خواجو با هیچ خبرنگاری مصاحبه نکنیم.
بخشی از تاریخ اصفهان زیر خاک می رود
حافظه تاریخی یک اثر به نشان دادن قدمت و حال و هوایی است که انسان با مشاهده آن می یابد. حال به نظر شما چرا مردم نمی روند زیر پل فلزی آواز بخوانند و چرا پل خواجو را برای آواز خوانی انتخاب می کنند؟
طبق گفته کارشناسان مرمت آثار تاریخی ، اگر روی سنگی علامتی حک شده باشد، این سنگ با ارزش است چه رسد به اینکه از آن در نصب یک اثر تاریخی استفاده کرده باشند.
اما متأسفانه سازمان میراث فرهنگی اصفهان مرمت یک اثر با ارزش و ثبت شده در یونسکو را بدون هیچ نظارتی به سازمان شهرسازی و بهسازی سپرده و به جای استفاده از مرمت کارهای با تجربه که تعداد آنها لااقل در اصفهان کم نیست این استادان را در حاشیه قرار داده و به اسم مرمت با اقدامات نادرست تاریخ اصفهان را به زیر خاک می برد.
هر چند به گفته سیدرضا طباطبایی، استاد مرمت و بسیاری دیگر از کارشناسان آثار تاریخی هنوز هم دیر نشده و سازمان میراث فرهنگی اصفهان می تواند با یک اقدام به یاد ماندنی و تحسین برانگیز از دفن سنگهای با ارزش که حتی به لحاظ مادی هم دفن آنان به صرفه نیست، جلوگیری کرده و از آنان برای مرمت سنگفرشها و یا پله هایی که تخریب کرده اند، استفاده کنند.
باید پرسید آیا ارزش یک اثر تاریخی که گل سر سبد اصفهان است تا این اندازه است که با یک جمله بگوییم "دیگر کار از کار گذشته است".
سعدی، شاعر گرانقدر ایران زمین در سخن زیبایی می گوید:
ندهد هوشمند روشن رای
به فرومایه کارهای خطیر
بوریا باف گرچه بافنده است
نبرندش به کارگاه حریر
